Emre ERGÜL
Kızıldeniz krizi büyüyor. Asya-Avrupa arasında deniz yoluyla mal taşıyan küresel lojistik firmalarının Husi saldırıları riskine karşı Kızıldeniz yerine Ümit Burnu’nu tercih etmesinin bedeli, ilk kez hesaplandı. Dünyanın önde gelen okyanus ve hava navlun oranı kıyaslama ve pazar analitiği platformu olan Xeneta’ya göre, Afrika’nın güney ucunda gidiş-dönüş yolculuk yapmak, bir gemiye fazladan 1 milyon dolara mal oluyor.
Xeneta’nın baş analisti Peter Sand, CNN Televizyonu’na verdiği demeçte, Maersk ve Hapag-Lloyd gibi büyük taşıyıcıların maliyetlerinin arttığını anlattı: “Şu anda Ümit Burnu’ndan dönmenin gemi başına kattığı ekstra maliyetin 1 milyon dolar olduğunu tahmin ediyoruz.
Bu rakamın büyük çoğunluğunu yüksek yakıt maliyetleri tutuyor. Sigorta maliyetlerinin yanısıra kiralama ücretleriyle maaşlar da yük.” CNN’in konu ile ilgili dosyasına geçmeden, krizi bir hatırlayalım… Tarih: 7 Ekim 2023… İsrail, Gazze Savaşı’nı başlattı…
Tarih: 31 Ekim 2023… Hamas’a destek veren Yemen’deki Husilerin ticari gemilere yaptığı ilk atışla, Kızıldeniz krizi patlak verdi… Önce bölgesel taşımacılığı vuran saldırılar, Asya’dan Avrupa’ya mal taşıyan küresel firmaların gemilerini Kızıldeniz’e sokmama kararıyla “küresel lojistik krizi”ne dönüştü.
Gemilerin rotayı yol (ekstra 6 bin 400 kilometre) ve süre (fazladan 14 gün) olarak daha uzun olan Ümit Burnu’na çevirmesiyle navlun fiyatları katlayarak arttı. Drewry World Container Index’e göre, tipik bir 40’lık konteyner başına küresel nakliye maliyetleri, geçen hafta bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 90 artışla 3 bin 786 dolar seviyesinde gerçekleşti.
Çin’deki Şanghay’dan Hollanda’daki Rotterdam’a seyahat eden aynı büyüklükteki konteynerin maliyeti bir yıl öncesine göre yüzde 158 artarak, 4 bin 426 dolara ulaştı. OECD de Kzııldeniz krizinin yıl sonunda küresel enflasyonu yüzde 0.4 artıracağını hesapladı. Hal böyle olunca da Xeneta analisti bir başka noktaya dikkat çekti: “Müşteriler, aksaklıklar nedeniyle mallarını deniz yoluyla ihraç etmek yerine uçakla taşımayı tercih etmeye başladı.
Avrupa’da moda şirketlerinin ve giyim satıcılarının bazı giyim markalarının deniz yoluyla gitmek yerine hava yoluyla taşınmasına karar verdiklerini görüyoruz. O zaman da gerçekten maliyetlerin artmasından bahsediyorsunuz. Bu 10 ila 20 kat daha pahalı demek…” Xeneta’dan elde edilen veriler, son üç hafta içinde giyim üretim merkezi Vietnam’dan Kuzey Avrupa’ya uçan kargo hacminde artış olduğunu gösteriyor.
