Kartalkaya otel yangınında yetki tartışması: Uzmanlar ve mevzuat ne diyor?

Grand Kartal Oteli’nde meydana gelen felakette, 79 kişinin hayatını kaybetmesi sonrasında yangın güvenliği denetimlerinin kimin sorumluluğunda olduğu konusunda tartışmalar devam ediyor.

Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, otelle ilgili olarak Bolu Belediyesi’nin sunduğu itfaiye raporlarının “olumlu” olduğunu belirtti.

Bolu Belediye Başkanı Tanju Özcan ise, itfaiyenin 2007 yılından bu yana olumlu bir rapor sunmadığını vurguladı.

Özcan, tesisin belediyenin yetki sınırları dışında yer aldığını ve buradaki ruhsatlama ve denetim yetkisinin yalnızca bakanlıkta olduğunu ifade etti.

BBC Türkçe’ye bilgi veren uzmanlar, bir işletmenin ruhsat alımında sorumluluğun Belediyeler, İl Özel İdareleri veya Kültür ve Turizm Bakanlığı gibi kurumlar arasında dağıldığını belirtiyor.

Resmi belgelere göre, Grand Kartal Oteli’nin bakanlık tarafından verilen bir Turizm İşletme Belgesi mevcut.

Ancak bu durum, belediyenin ve itfaiyenin sorumluluk taşımadığı anlamına gelmez.

Ruhsat veren kuruluşlar, aynı zamanda denetim yetkisine sahip olup, itfaiyeden yangın raporu talep edebilirler.

Uzmanlara göre bu raporlar, ruhsat kararını verecek otoriteye sunulması gerektiğinden dolayı, belediye ve itfaiye de önemli ölçüde sorumluluk taşımaktadır.

‘Ruhsatı veren kimse, itfaiye raporunu da belediye hazırlar’

Binaların yangın güvenliği ile ilgili yönetmelik çerçevesinde, belediye itfaiye ekipleri işletmelerde gerekli yangın güvenliği denetimlerini gerçekleştirebilir.

Fakat uzmanlar, belediyelerin itfaiye ekiplerinin kendi yetki alanları dışındaki gayrimenkulleri denetleme ve yaptırım uygulama haklarının bulunmadığını belirtiyor.

Eğer itfaiye, bir işletmenin yangın güvenliği önlemlerinin yetersiz olduğunu tespit ederse bile, yaptırımlar ruhsatı veren kuruma – yani belediyeye, İl Özel İdarelerine ya da bakanlığa – aittir.

Kültür ve Turizm Bakanlığı, otel ile ilgili olarak belediyenin sunduğu olumlu raporların varlığını dile getirirken, belediye yetkilileri en son raporun 2007’de düzenlendiğini öne sürüyor.

BBC Türkçe’ye konuşan İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanı Hacer Kayhan, ruhsat alma süreçlerinde yangın raporlarının belirleyici bir unsur olduğunu vurguluyor.

Kayhan, bu anlamda belediyeler ve itfaiye ekiplerinin kritik bir rol üstlendiğini ifade ediyor.

Ancak, itfaiye raporları belediye, vali veya bakanlığa sunulmak üzere hazırlanıyor:

“İtfaiyelerin denetim ve raporlama yetkisi yalnızca belirli bir kuruma sunulmak üzere geçerlidir. Kendi başlarına denetim gerçekleştiremezler.”

“Talep üzerine gidilir, rapor hazırlanır. Çıkan raporun sorumluluğu belediyededir. Ruhsatı kim verirse versin, itfaiye raporunu belediye hazırlar.”

“Eğer itfaiye raporu uygun değilse, herhangi bir kurum o işletmeye ruhsat veremez. Bu durumda ruhsat süreci itfaiyede durur.”

‘Yetki alanları neden farklılık gösteriyor?’

Büyükşehir niteliğinde olmayan yerlerde, şehrin doğal sınırları ile belediyelerin yetki sınırları farklılık arz edebiliyor.

Bolu Belediyesi, İl Özel İdaresi ve ilçe belediyeleri kendi yetki alanlarına sahipler.

Uzmanlar, Kartalkaya bölgesindeki turistik tesislerin ruhsatlama yetkisinin Kültür ve Turizm Bakanlığı’na ait olduğunu belirtiyor.

Grand Kartal Oteli’nin ruhsatının 1997 yılında bu Bakanlık tarafından verildiği ifade ediliyor.

‘Ruhsat yetkisi kiminse, yaptırım yetkisi de ona aittir’

BBC Türkçe’ye açıklamada bulunan İzzet Baysal Üniversitesi İtfaiyecilik Programı Öğretim Görevlisi Ramazan Çalışır, itfaiyelerin yaptırım yetkisinin sınırlı olduğunu bildirdi:

“İtfaiyelerin ceza kesme ya da yaptırım uygulama yetkisi yoktur. Eğer işletme kendi yetki sınırları içindeyse, belediye bu durumda itfaiye raporu uygunsuz olan işletmelere ruhsat vermez.”

“Ancak bir belediye itfaiyesinin, yetkisi olmayan bir bölgede işletmeleri denetlemesi halinde, bunun sorumluluğu kendisine ait olacaktır. Ruhsat yetkisi kiminse, yaptırım hakkı da ona aittir.”

“Ruhsatı kimin vereceği, ilgili kurumun talebiyle yapılacak denetimler sonucunda belirlenir, ancak ruhsat verme kararı yetki kime aitse, o karar verir.”

‘İtfaiye raporlarından belediye sorumludur’

Çalışır, yanlış ya da eksik düzenlenmiş bir itfaiye raporunun sorumluluğunun belediyede olduğunu ifade ederek:

“Eğer bir belediye, ilgili kurumlardan gelen talepler doğrultusunda itfaiyeyi görevlendirmiş ve yanlış bir yangın risk değerlendirmesi yapılmışsa, o durumda sorumluluk belediyededir.”

“Bahsi geçen işletmenin 2024 yılında belediyeye başvurduğu talep doğrultusunda itfaiye gerekli denetimleri yapmalıdır. Bu durum, belli bir ölçüde belediyeyi de sorumluluk altına almaktadır.”

Çalışır, itfaiyelerin ceza kesme yetkisinin bulunmadığını şu örnekle açıklıyor:

“İtfaiye, yangın söndürme amaçlı bir işletmeye gittiğinde, ruhsat aldıktan sonra birçok değişiklik yapıldığını tespit ederse, fakat ceza yazamaz. Bu durum yalnızca yangın raporuyla sınırlıdır, yangının sebebini ve zararını bu şekilde kaydeder.”

Kültür ve Turizm Bakanlığı, Bolu Belediyesi İtfaiye Müdürlüğü tarafından hazırlanan ve oteldeki 70 metrekarelik bir alanın “yangın yönetmeliğine uygun” olduğunu belirten denetim raporunu paylaştı.

2 Ocak 2025 tarihli bu raporda imzası bulunan Bolu Belediye Başkan Yardımcısı Sedat Gülener, soruşturma kapsamında gözaltına alındı.

CHP Bolu İl Başkanı Tahsin Mert Karagöz, düzenlediği basın toplantısında, Grand Kartal Oteli’nin 12 Aralık’ta denetim talebinde bulunduğunu ve belediyenin belirlediği usulsüzlükleri fark ettikten sonra otelin başvurusunu geri çektiğini iddia etti.

Bununla birlikte, olayın tüm yönlerinin aydınlatılması için yetkililerle iş birliği içinde çalışmalarının sürdüğünü belirtti.